O tema desta novela está disfrazado baixo o título dunha famosa canción de The Clash, "Debería quedar ou debería ir?" (¿Debo quedar ou debería ir?) É por esa connotación de dúbida, esa mestura de esperanza e escura certeza de que nada che convida a quedar na que foi a túa terra e o teu fogar.
A emigración foi un fenómeno alienante desde a época de Moisés. Unha vez feita a alfombra, detrás hai recordos, morriña e un innegable punto de resentimento polo proxecto de vida incompleto fronte a outros que te obrigan ou son impulsados por circunstancias adversas.
Y Jorge Fernández Díaz Aborda o dilema migratorio cunha estraña sensación de ida e volta, cun estilo practicamente cronista que acaba penetrando na nosa pel grazas á súa presentación finalmente ficcionada, exuberante en detalles, descricións e, sobre todo, nos sentimentos dos protagonistas. Porque se trata de capítulos da vida da súa propia nai, anacos de miseria e esa herdanza narrada como unha experiencia vital na supervivencia do funambulismo.
Dende as Asturias mergulladas na ditadura máis profunda de Franco, o futuro parecía estar manchado co negro do carbón da rexión. O futuro dunha familia campestre non nos convidou a pensar que algo podería ser algo mellor, polo que a máis nova da casa, Carmen, aínda menor de idade, embarca cara a Arxentina, á espera de que o sigan o resto da familia.
Pero ninguén vén e o outro lado do mundo parece un lugar inhóspito onde a moza só pode esforzarse por sobrevivir. Coa máis profunda determinación dunha muller nova nas circunstancias sociais non moi favorables da Arxentina gobernada por Perón, Carmen atopa esa réplica dun fogar levantado aos poucos grazas á súa pegada vital.
E nesta nova existencia, da nada, atopamos outros personaxes interesantes que xiran arredor desa nai que xera esperanza pero que sen dúbida está ligada a esa resignación, a esa remota ruptura que aniña no corazón de cada migrante.
O propio autor tamén fai o seu cameo como fillo de Carmen, atopando baixo a protección da figura nai ese tipo de xustificación vital a medio camiño entre unha especie de desarraigamento herdado e a conciencia natural de alguén que xa ten o camiño claro para escribir a súa vida.
Dende os días de Carmen ata os días dos seus fillos, de España e Arxentina que foron aos novos países de hoxe. Patrias case sempre levantadas da vontade máis forte, a daqueles que tiveron que reconstruír a súa vida deixando a súa primeira casa onte, hoxe e para sempre.
Xa podes mercar aquí a novela Mamá, un dos libros máis interesantes e persoais de Jorge Fernández Díaz: