Descubre os 3 mellores libros de Svetlana Alexievich

Se hai pouco falabamos do escritor de orixes rusas Ayn Rand, abordamos hoxe a obra doutro autor emblemático de idénticas orixes soviéticas, o bielorruso Svetlana Alexyevich, novo Premio Nobel de Literatura 2015.

E tráeo a este espazo conectándoa con Rand porque ambos compoñen obras análogas en función da súa transcendencia máis alá da narrativa. Rand aportou a súa visión filosófica e Svetlana ofrécenos unha visión máis sociolóxica nas súas letras.

Nos dous casos a cuestión é abordar o humanístico como unha esencia sobre a que desenvolver nós de pensamento ou tramas como auténticas crónicas que desde o realismo, cando non a realidade plena, buscan ese asalto á conciencia.

Svetlana Alexievich fixo a súa bibliografía un intenso escaparate sociolóxico no que o ensaio tamén ten cabida, se non todo o investigado con matices xornalísticos non acaba sendo cualificado no seu caso por ese complemento ensaístico cara á meditación do lector.

En fin, Alexievich é unha referencia indispensable para completar unha visión xeral do panorama dos países que compoñían a Unión Soviética, sobre as súas raíces nun século XX que aínda durou máis nesas partes e que acabou forxando un imaxinario común na diversidade de tantos novos pobos emerxentes.

Os 3 libros recomendados de Svetlana Alexievich

Voces de Chernóbil

O asinante tiña 10 anos o 26 de abril de 1986. A lamentable data na que o mundo se achegaba ao desastre nuclear máis seguro. E o curioso é que non fora unha bomba a que ameazara con consumir o mundo nunha Guerra Fría que seguiu ameazando despois da Segunda Guerra Mundial.

Dende ese día Chernobyl uniuse ao dicionario do sinistro E aínda hoxe, achegarse a través de reportaxes ou vídeos que circulan por internet sobre a gran zona de exclusión é arrepiante. É aproximadamente 30 quilómetros de zona morta. Aínda que a determinación de "mortos" non podería ser máis paradoxal. A vida sen paliativos foi ocupando os espazos que antes ocupaban os humanos. Nos máis de 30 anos transcorridos desde o desastre, a vexetación gañou o formigón e a fauna salvaxe local coñécese no espazo máis seguro xamais coñecido.

Por suposto a exposición a radiacións aínda latentes non pode ser segura para a vida, pero a inconsciencia animal é aquí unha vantaxe en comparación coa maior posibilidade de morte. O peor daqueles días posteriores ao desastre foi sen dúbida o ocultismo. A Ucraína soviética nunca ofreceu unha visión completa do desastre. E entre a poboación que vivía na zona estendeuse unha sensación de abandono, que queda ben reflectida na actual serie de HBO sobre o evento. Dado o gran éxito da serie, nunca está de máis recuperar un bo libro que complemente esta reseña de tan desastre global. E este libro é un deses casos nos que a realidade está a anos luz da ficción. Porque as historias dos entrevistados, testemuños duns días que semellan suspendidos no limbo do surrealismo que ás veces cobre a nosa existencia, conforman ese todo máxico.

O que pasou en Chernobyl é o que contan estas voces. O incidente debeuse a calquera razón, pero a verdade é a colección das consecuencias narradas polos personaxes deste libro e por outros tantos que xa non poden ter voz. A inxenuidade coa que se enfrontaron os feitos dalgúns habitantes que confiaban nas versións oficiais é inquietante. O descubrimento da verdade fascina e aterra as consecuencias que tivo este submundo de núcleos concentrados que estoupou para cambiar a cara dese territorio durante as próximas décadas. Un libro no que descubrimos os tráxicos destinos dalgúns habitantes enganados e expostos á enfermidade e á morte.

O final de Homo Soviéticus

O comunismo ou o maior paradoxo da razón humana. O proxecto cara á solidariedade de clase e á xustiza social resultou ser un desastre absoluto.

O problema radicaba en crer que o ser humano era capaz de materializar o que os grandes beneficios do comunismo anunciaban como a panacea social. Porque o compoñente destrutivo do poder en poucas mans foi ignorado permanentemente. Ao final tratouse, como podemos descubrir neste libro, dun comunismo de laboratorio, dunha fabricada alienación que Aleksievich desprende da transcrición de entrevistas aos habitantes dese sistema feito polo terror.

Dentro de historias pasadas, sen dúbida, pero centos de testemuños vivos aínda dunha época atroz. Algúns intentos de suavizar o asunto, como a propia perestroika de Gorbachov, non conseguiron aliviar o efecto dun sistema co mal endémico do autoritarismo tornándose incompatible co desenvolvemento. O final dese Homo Soviéticus foi esa chispa evolutiva que espertou da inercia dun asedio mundial ao sistema de perdición.

A guerra non ten o rostro dunha muller

Quizais o único aspecto no que o comunismo practicou esa igualdade foi precisamente no seu aspecto máis sinistro, o bélico. Porque neste libro atopamos referencias a mulleres dedicadas ás mesmas frontes que os homes que poboaron o Exército Vermello.

E quizais todos aqueles, homes e mulleres, eran os que menos razón tiñan para ir á guerra. Porque despois de Hitler no horizonte, Stalin estaba na retagarda. Inimigos da humanidade a cada lado. Pouca ou ningunha esperanza de resultados positivos en caso de vitoria. E é posible que esas mulleres que cumpren os seus escuros deberes militares aínda non foran conscientes do absoluto paradoxo do seu caso.

Dado que o sistema vendería unha vez máis a idea de defender a patria, exaltaría os valores soviéticos de igualdade e a necesaria defensa do estatus conseguido. Para os soviéticos, a Segunda Guerra Mundial foi un estraño campo de batalla con verdadeiros inimigos e pantasmas sinistras que escurecían toda esperanza.

Un escenario apocalíptico salpicado de violencia de todo tipo, desesperanza e terror. Novos testemuños recuperados pola autora para confirmar, dende un primeiro brote de visión feminina, o desastre dos desastres, o peor das guerras espalladas por un vasto campo de batalla chamado URSS. E malia todo, Alexievich extrae esa necesaria humanidade da suma de crónicas e esperta a sensación atávica de que as almas máis grandes aparecen entre todo tipo de miseria e crudeza.