La escritora caribeña Maryse Condé (digo caribeña porque apuntar a su condición francesa por reductos coloniales aún vigentes, pues como que se me hace raro) hacía de su literatura, casi siempre en clave de ficsean eachdraidheil, un auténtico escenario teatral donde cada uno de sus personajes declama su verdad. Intrahistorias hechas rabiosas certidumbres como de soliloquios a media luz. Reivindicación que consigue alcanzar sus dosis de revancha respecto a relatos oficiales u otras crónicas que exilian nombres que debieran ocupar grandes páginas.
Tha a h-uile sgeulachd a chaidh a dhèanamh ann an Condé a’ toirt sealladh coltach ris an t-saoghal ann am fiachan dha neach no fear eile. Bhon fhìor fhigear aige anns na h-aithrisean eachdraidh-beatha aige gu riochdachadh gin de na caractaran suaicheanta aige. Mothachadh bhon fhìor fhìrinn a tha a’ glanadh a h-uile teagamh a dh’ fhaodadh a bhith ann mu mar a thachair na tachartasan air an tug Condé a-rithist, leis na dòsan as dian de cho-fhaireachdainn gus a bhith comasach air Eachdraidh ath-ionnsachadh, ma tha sin iomchaidh.
La bibliografía con sello de Maryse Condé se incrementó durante sus fértiles 90 años. Tanto en volumen como en reconocimientos y alcance internacional. Porque más allá de géneros más aferrados a la ficción pura. Las semblanzas de vida de Condé también aportan suspense desde la mera supervivencia. Tramas vívidas hacia la resolución que la vida misma ofrece con sus dejes de crudeza o de insospechado esplendor.
Na 3 nobhailean as fheàrr le Maryse Condé
mise, Tituba, bana-bhuidseach Shaleim
Seguramente el más delirante de los casos de machismo histórico sea lo de las cazas de brujas repetidas en medio mundo como un verdadero tic misógino exacerbado bajo el paraguas de la religión (peor me lo pones). En alguna ocasión escribí un relato bastante extenso sobre los autos de fe de Logroño y recordé en esta historia ese mismo ambiente de revanchismo porque sí. Solo que en esta ocasión la esclava Tituba puede llegar a ser la bruja que todos más temían…
Bidh Maryse Condé a’ gabhail ri guth an dìomhair Tituba, an tràill dhubh a chaidh fheuchainn anns na deuchainnean ainmeil airson buidseachd a thachair ann am baile-mòr Salem aig deireadh an t-XNUMXmh linn. Toradh èigneachaidh air bòrd bàta thràillean, chaidh Tituba a thòiseachadh a-steach do na h-ealain draoidheil le neach-slànachaidh à eilean Barbados.
Leis nach urrainn dhi faighinn seachad air buaidh dhaoine le moraltachd ìosal, thèid a reic ri ministear a tha trom le Satan agus thig i gu crìch ann an coimhearsnachd bheag Puritan Salem, Massachusetts. An sin thèid a feuchainn agus a cur dhan phrìosan, fo chasaid gun do chuir i dragh air nigheanan a maighstir. Bidh Maryse Condé ga h-ath-nuadhachadh, ga spìonadh às an dearmad a chaidh a dìteadh agus, mu dheireadh, ga toirt air ais don dùthaich dhùthchasach aice aig àm nan dubh-dubh agus a’ chiad ar-a-mach thràillean.
Soisgeul an t-Saoghail Ùr
Un nuevo Dios llegado a este mundo, hecho carne para ofrecer, quizás, una segunda oportunidad al ser humano advertido de su remota llegada. Pero el hombre actual es descreído por imperativo de sus más hondas contradicciones. Dios no puede existir más allá de las iglesias como la moral solo puede caber en una urna.
La madrugada de un Domingo de Pascua, una madre recorre las calles de Fond-Zombi y un bebé abandonado llora entre las pezuñas de una mula. Ya adulto, Pascal es atractivo, mestizo sin saberse de dónde, y sus ojos son tan verdes como la mar antillana. Vive con su familia adoptiva, pero el misterio de su existencia no tarda en hacer mella en su interior.
Cò às a tha thu? Dè thathar an dùil bhuaithe? Tha fathannan ag itealaich timcheall an eilein. Thathar ag ràdh gu bheil e a' leigheas nan daoine tinn, gu bheil e a' dèanamh iasgach mìorbhaileach... Thathar ag ràdh gur e mac Dhè a th' ann, ach cò aige? Fàidh gun teachdaireachd, mesiah gun saoradh, tha Pascal a’ toirt aghaidh air dìomhaireachdan mòra an t-saoghail seo: tha gràin-cinnidh, brath agus dlùth-chruinneas a’ tighinn còmhla ris na dh’fhiosraich e fhèin ann an sgeulachd làn bòidhchead is gràinealachd, gaol is briseadh-cridhe, dòchas agus call.
A' gàireachdainn cridhe a' caoineadh
Ann an eacarsaich nàdarra a dh’ ionnsaigh sgeulachd beatha sam bith tha an cothromachadh sònraichte sin eadar na grìtheidean deatamach a tha a’ tuiteam air gach fear ann an fortan no ann an droch fhortan. Ann an cùis Maryse, chan eil teagamh sam bith gu bheil am measgachadh mar a tha e. Leis gu bheil idealization na mheòrachadh anns am faodar na droch amannan a chuir às, ma tha feum air. Ged a tha fìor-eòlas na fhianais air an t-slighe tron t-saoghal. Agus tha sgrìobhadair mar Maryse an sàs anns an fhianais as iongantaiche a’ toirt oirnn gàire no caoineadh leis an aon fhaireachdainn paradoxical sin a tha a’ comharrachadh Sabina Mu Chabela Vargas.
Chan eil e furasta a bhith a 'fuireach eadar dà shaoghal, agus tha an nighean Maryse eòlach air. Aig an taigh air eilean Guadeloupe sa Charibbean, tha a pàrantan a’ diùltadh Creole a bhruidhinn agus tha iad moiteil às a bhith Frangach troimhe agus troimhe, ach nuair a tha an teaghlach a’ tadhal air Paris, bidh an nighean bheag a’ mothachadh mar a tha daoine geala a’ coimhead sìos orra.
Gu sìorraidh a’ dol thairis air deòir is gàire, eadar brèagha agus uamhasach, ann am faclan Rilke, chì sinn sgeulachd bliadhnaichean tràtha Condé, bho rugadh e ann am meadhan Mardi Gras, le sgreuchail a mhàthar a’ measgachadh leis na drumaichean. a’ chiad ghaol, a’ chiad phian, lorg an dubh-dhubh fhèin agus boireannachd an neach fhèin, am mothachadh poilitigeach, nochdadh a’ ghairm litreachais, a’ chiad bhàs.
Seo na cuimhneachain aig sgrìobhadair a bhios, iomadh bliadhna às deidh sin, a’ coimhead air ais agus a’ tuiteam a-steach don àm a dh’ fhalbh, a’ feuchainn ri sìth a dhèanamh leatha fhèin agus a tùsan. Gu domhainn agus naive, melancholic agus aotrom, tha Maryse Condé, guth mòr litrichean Antillean, a’ sgrùdadh a h-òige agus a h-òige le onair gluasadach. Eacarsaich sàr-mhath ann am fèin-lorg a tha na phrìomh phìos den riochdachadh litreachais aige, a tha air Duais Nobel eile airson Litreachas 2018 a chosnadh dha.
