Zaila da nobedade tematikoak aurkitzea nordikoa bezain oparoa den literatur harrobi batean noir generoaren alderdian. Topatu arte Jens lapidus.
Egile suediar honek bere istorioak kontatzen ditu Stockholmeko Trilogia Beltza beti beste aldetik, antiheroien ikuspegitik, narrazio honek ematen duen anbiguotasuna aprobetxatuz, zeinetan ongia eta gaitza lausotzen diren askotan bi aldeetako kodeak konbinatzen dituzten pertsonaien bidez, irakurketa enpatia berezi hori bilatuz bihurriena.
Jakina, beste idazle nordikoekiko ezberdintasun hori ez da erabat desberdintasun berria. Urmaelari begira James ellroy Duela hamarkada egiten ari den literatura agerpen bikainetik ari da praktikatzen, aldiriko Estatu Batuetako 80ko hamarkada arriskutsu horietan.
Jens Lapidusek zuzenbide penalari egindako dedikazioak inspirazio gisa balioko du bere eleberrietarako, zeinak, oraindik bibliografia oso zabala osatzen ez badute ere, bere miresle berri askok espero duten jarraipena adierazten baitute.
Jens Lapidus eleberri onenak:
Diru erraza
Trilogiako lehen eleberriak krimenaren munduaren ezagutza laburtzen du abokatu gisa duen ikuspegitik. Bere gordintasun errealistak genero honetako irakurle asko liluratzea lortu zuen. Kokaina, bere merkatua, geruza sozial guztietan txertatzea mota guztietako azpijokoen bitartez... Eta haren inguruan zuzenean bizi diren pertsonaiak, droga preziatuaren errealitatea elikatzen duen azpimundu moduko bat.
Bi espazioak elkartu arte. Jorge bezalako pertsonaiak, trafikatzailea, Mrado, askaria edo JW, arriskuaren kontzientziarik gabeko bizizalea... Guztiak antiheroi interesgarriak dira, eta haiekin enpatizatzera gonbidatzen gaituen egileak. Azken finean, mota kontraesankorrak dira, okerrenerako gai direnak eta, hala ere, denok islatuta ikusten ditugun alderdietan oinarrituta humanizatuak.
Antiheroi mota hauek mendeku berezia bilatzen dute gizarte anestesiatu baten, alde batera begiratzen duen justizia baten eta bertako domeinuak bizi nahi dituzten guztientzako bere legeak ezartzen dituen kalearen artean.
Luxuzko bizitza
Gauza naturala saga osoa ordena kronologikoan egitea bada ere, kasu honetan azken zatia bigarrena baino askoz hobea dela dirudi, beraz, zilarrezko domina ematea beste aukerarik ez dut.
Jorge eta JW pertsonaiak beraien bizitzako naufrago gisa agertzen dira, zaharrek bizimodu hobearen irrika zirkunstantziek zapalduta.
Baina lasai freskoa da. Ahuntza beti sastrakara ateratzen da, eta bi gaizkile hegazti horiek laster aurkituko dituzte bide kriminaletan beren eskrupulu eta moraletatik askatutako luxuzko bizitzara iristeko, bizio eta hedonismoz inguratuta.
Lurrazpiko boterearen aurkako erasoa irtenbide onena dela dirudi, beti kalean tratuaren prezioa ordaintzen dutenak ez izateagatik. Arrakasta edo porrotaren mugan dagoen trama bizkorra, beti ere behin-behinekoa lege guztien gaineko prozesua dela kontuan hartuta.
Inoiz ez izorratu
Stockholm beheko pertsonaia guztien filosofia dirudien izenburua, ez oinarri geografiko bat, baizik eta aldiriko espazio sakona. Dirua aurkitu gabe saiatu ziren guztiak eta bizitza etengabe porrot gisa deskubritu zutenak kondena dramatikoan elkarrekin bizi dira. Eta hiri handiko zonbi horien guztien artean Jugoslaviako mafia batek arimak gobernatzen amaitzen du.
Egileak aski ezaguna den azpimunduko hizkuntza, mimetismo linguistikoak soilik ematen duen errealismo oso horrekin lerratzen da istorioan.
Arazoa da baztertutako pertsonaia hauek, eskrupulurik gabeko beste mafia mota batzuk nagusi direla, arazo bat izan daitekeela, tamaina kalkulaezineko benetako arazoa. Beste aldera begiratzea ezin da inoiz irtenbidea izan.
